Projekt naukowy "Znaczenie studiów nad zwierzętami dla badań nad kulturą w Polsce"

Z radością informuję, że razem z Anią Orzechowską-Barcz otrzymałyśmy dofinansowanie na projekt w całości poświęcony zwierzętom w kulturze, którego wynikiem ma być m. in. międzynarodowa konferencja i wystawa sztuki współczesnej oraz publikacja, będąca połączeniem dwujęzycznej publikacji pokonferencyjnej i katalogu wystawy. Grant pozyskałyśmy za pośrednictwem Instytutu Badań Literackich PAN, ale naszym marzeniem jest, by przy okazji tego projektu zainicjować współpracę trzech placów: Instytutu Sztuki PAN, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz oczywiście Instytutu Badań Literackich PAN. Trzymajcie kciuki!

Tytuł projektu:
Znaczenie studiów nad zwierzętami dla badań nad kulturą w Polsce
Autorki projektu:
mgr Anna Orzechowska-Barcz (IBL PAN),
mgr Dorota Łagodzka (IS PAN)
Opiekun naukowy:
prof. dr hab. Grażyna Borkowska (IBL PAN)
Konkurs:
PRELUDIUM 2, ogłoszony 15 września 2011 r.

Studia nad zwierzętami (animal studies) w krajach anglojęzycznych kształtują nową dziedzinę nauki mającą istotny wpływ na teorię i krytykę sztuki oraz literatury. Dziedzina ta rozwija się także w krajach niemieckojęzycznych. Na gruncie polskiej nauki brakuje teoretycznej podbudowy badania problematyki animalistycznej w kulturze, analizy i interpretacji sztuki i literatury, w których pojawiają się zwierzęta.

Celem tego nowatorskiego projektu jest wprowadzenie do badań nad kulturą w Polsce transdyscyplinarnych studiów nad zwierzętami, pokazanie zwierząt jako wpływowych aktorów, szczególnie w polskiej humanistyce, w której wciąż dominuje zainteresowanie człowiekiem. W krajach angloamerykańskich i niemieckojęzycznych zainteresowanie zwierzętami odsłoniło nowe przemiany w kulturze i etyce relacji człowieka ze zwierzętami. Zaczęto zastanawiać się, na czym polega bliskość, a na czym oddalenie między gatunkami tak bardzo widoczne w przestrzeniach paradygmatycznych dla hierarchicznych stosunków ludzi nad zwierzętami (w zoo, w cyrku, w laboratorium, w rzeźni).

Projekt ten dowartościowuje relacje wspólnotowe ze zwierzętami. Ma na celu pokazać za pomocą analizy teorii znanych filozofów, takich jak Jacques Derrida, etyków jak Peter Singer oraz znanych tekstów literackich i prac artystycznych, że nasze stosunki ze zwierzętami powinny ulec zmianie, ponieważ przynoszą cierpienie istotom, które tak jak człowiek czują. Udowodniły to nauki ścisłe, teraz należy pokazać ten problem w humanistyce.

Jednym z działań podejmowanych w ramach projektu będzie zorganizowanie pierwszej międzynarodowej konferencji, która ośmieli naukowców w Polsce do wypowiedzenia się w kwestii zwierząt z nowej, przyjaznej im perspektywy. Ponadto, w kontekście filozoficzno-etycznym analizowane będą teksty literackie i historyczne oraz dzieła artystyczne. Autorów dzieł humanistycznych (zarówno dawnych, jak i współczesnych) poruszających tę tematykę jest wielu, o czym świadczy miejsce zwierząt w naszej kulturze. Zwierzęta od dawna są w niej obecne, ale od niedawna ta obecność wywołuje nowe reakcje – krytykę nieograniczonej działalności człowieka i uwzględnienie interesów zwierząt. Ważną przesłanką podejmowanych badań jest więc ich umocowanie praktyczne i przekonanie o możliwości oddziaływania na ludzkie postawy za pośrednictwem sztuki czy literatury. Pierwsze na taką skalę w Polsce zakrojone sympozjum będzie okazją do zaproszenia osób pracujących nad zmianą postrzegania zwierząt w kulturze zarówno w kraju, jak i za granicą. Konferencji towarzyszyć będzie wystawa sztuki współczesnej, ponieważ to w sztuce dzisiaj, krytycznej i zaangażowanej, odbijają się nowe tendencje i przekonania, także postrzeganie zwierząt. Publikacja pokonferencyjna i katalog wystawy mają zarysować najważniejsze przyczynki do rozwoju studiów nad zwierzętami w Polsce. Wszystkim działaniom opisanym w projekcie służyć będzie także przygotowywana strona internetowa, gdzie po raz pierwszy opublikowane zostaną wyniki badań. Strona www będzie miejscem promującym tę tematykę na polskim gruncie, a w przyszłości źródłem informacji dla badań zagranicznych. Powodów do podejmowania studiów nad zwierzętami jest niezwykle wiele, od fascynacji po deprecjonowanie zwierzęcych stworzeń w kulturze, lecz najważniejszy to poprawa sytuacji bytowej cierpiących zwierząt.

Konferencje posthumanistyczne

Sama nie wiem, czy posthumanizm jest odpowiednim słowem, nie jestem do tego pojęcia 100% przekonana. Ale być może posthumanizm rzeczywiście ma miejsce, nie wiemy tylko jeszcze jak go definiować, gdyż jesteśmy wewnątrz. Nie wiadomo dokładnie czym jest - to się dopiero okaże. W "Artmixie" próbowałyśmy ostatnio poruszyć ten temat, tworząc numer o posthumanizmie, za którego część można uznać studia nad zwierzętami (animal studies). W kolejnym numerze, który ukaże się niebawem zastanowimy się nad posthumanizmem technologicznym. Tymczasem informuję o trzech konferencjach, które odbędą się tej jesieni. Dwie z nich związane są ze studiami nad zwierzętami, trzecia zaś z posthumanizmem rozumianym jako badania nad tym co nieczłowiecze (non-human).

Najbliższą z nich organizuje Etyka Praktyczna na Uniwersytecie Szczecińskim, kolejna konferencja będzie międzynarodowa, a odbędzie się w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych UW. Pojawi się na niej sporo ważnych osób zajmujących się studiami nad zwierzętami w krajach anglojęzycznych. Co do reprezentacji polskich naukowców, to wybór referatów odbył się w sposób tajemniczy, nie znalazłam też nigdzie zawołania konferencyjnego z informacją o możliwości nadsyłania abstraktów. Trzecia konferencja, również międzynarodowa odbędzie się w Czechach i jeszcze przez kilka dni można nadsyłać propozycje referatów. Jest to trzecia edycja konferencji z serii NON-HUMAN IN...

Oto programy tych wydarzeń zamieszczone chronologicznie:


"Takie jak my"
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny
28-29 października 2012

http://etykapraktyczna.pl/wpis/2012/06/23/konferencja-takie-jak-my

28.09.2012 (piątek) - sala 227

09.00-09.45 - rejestracja uczestników (hol główny Wydziału Humanistycznego, wejście od ul. Karkowskiej 71-79)

09.45-10.00 - powitanie w sali 227

CZŁOWIEK A ZWIERZĘ

10.00-10.30 mgr Jolanta Rypień-Wilczek (UŚ), Biocentryczna etyka ekologiczna Paula Taylora jako propozycja nowego spojrzenia na relację człowiek-zwierzę
10.30-11.00 mgr Olga Cielemęcka (UW), Czym jest różnica między człowiekiem a zwierzęciem?
11.00-11.30 dyskusja
11.30-11.40 przerwa kawowa
11.40-12.10 Ryszard Bobrowicz (UW) Dusza ludzka i zwierzęca - różnica substancjalna czy akcydentalna?
12.10-12. 40 mgr Aleksanda Szulc (US), Odpowiedzialność człowieka za zwierzęta – w myśli Edith Stein
12.40-13.10 dyskusja
13.10-14.30 przerwa obiadowa

STATUS PRAWNY ZWIERZĄT

14.30-15.00 mgr Michał Peno (US), Węzłowe nieporozumienia wokół tzw. statusu prawnego zwierząt w polskim krajowym porządku prawnym. Perspektywa teoretyczno-prawna
15.00-15.30 mgr Agnieszka Gruszczyńska (SWPS), Karnoprawna ochrona zwierząt w Polsce – ujęcie systemowe
15.30-16.30 dyskusja, podsumowanie dnia

29.09.2012 (sobota) - sala 227

W OBRONIE ZWIERZĄT

9.30-10.00 Anna Hnatów (UAM), Rola organizacji ochrony zwierząt w systemie prawnokarnej ochrony przed aktami okrucieństwa i znęcania się nad zwierzętami
10.00-10.30 dr hab. Barbara Grabowska (UMK), Nieposłuszeństwo obywatelskie w obronie zwierząt
10.30-11.00 dyskusja
11.00-11.10 przerwa kawowa

TAKIE JAK MY?

11.10-11.40 Katarzyna Piwko (UW), O ewolucyjnych źródłach moralności
11.40-12. 10 mgr Krzysztof Czerniawski (US), Tacy jak one, czyli dlaczego źle traktujemy zwierzęta
12.10-12.40 ks.dr hab. prof. ChAT Mirosław A. Michalski, Status zwierząt w chrześcijaństwie – w poszukiwaniu poglądu biblijnego
12.40-13.10 dyskusja
13.10-14.30 przerwa obiadowa

BADANIA NA ZWIERZĘTACH

14.30-15.00 Katarzyna Błachuta (US), Aspekty prawne doświadczeń na zwierzętach w polskim systemie prawnym
15.00-15.30 mgr Maksymilian Szeląg-Dylewski (AI), Prawo, etyka i praktyka czyli o celowości udziału zwierząt w badaniach klinicznych
15.30-16.30 dyskusja
30.09.2012(niedziela) - sala 227

PRAWA I INTERESY ZWIERZĄT

10.00-10.30 Dariusz Gzyra (Stowarzyszenie Empatia), Problem osobowości zwierząt pozaludzkich we współczesnej teorii praw zwierząt
10.30-11.00 mgr Urszula Zarosa (US), Etyka praw a etyka interesów zwierząt - spór teoretyczny, czy praktyczny?
11.00-11.30 dyskusja
11.30-11.40 przerwa kawowa
11.40-12.10 dr Wacław Janikowski (US), Pascalyzacja utylitaryzmu preferencji w zastosowaniu do kwestii szacowania wartości życia zwierząt
12.10-12.40 prof. Roman Tokarczyk (UMCS), Kompleksowe ujęcie ochrony normatywnej zwierząt w świetle biojurysprudencji
12.40-13.10 dyskusja
13.10-14.30 przerwa obiadowa

DYDAKTYKA

14.30-15.00 mgr Anna Wąs (U Wr), Symbolika i wymiar dydaktyczny zwierząt w literaturze
15.00-15.30 mgr Ewelina Waląg, Uczeń w transgatunkowym świecie - zajęcia na temat etyki praw zwierząt
15.30-16.00 czas na dyskusję

16.00-16.30 dr hab. prof. US Wojciech Krysztofiak, Kwestia aborcji na tle problemu podmiotowości zwierząt

Na wszystkie wykłady wstęp wolny, zapraszamy do ich wysłuchania i udziału w dyskusjach.


"The Experience of Animality in Culture, Science & Daily Life"
11-13th October 2012
http://www.blogger.com/img/blank.gif
http://www.animality.ibi.uw.edu.pl/programme.html

THURSDAY October 11

09.00-09.30 Inaugural address
09.30-09.45 Welcome and Opening of the Conference: Professor JERZY AXER

09.45-10.30 Keynote lecture: KENNETH SHAPIRO, The Emerging Field of Human-Animal Studies: Application to Companion Animal Abuse

10.30-11.15 Keynote lecture: MONIKA BAKKE, Biotech Animal: Tissues, Cells and Genomes as Animals

11.15-11.30 Coffee break



THE HUMAN-ANIMAL RELATIONSHIP

11.30-12.00 SZYMON WRÓBEL, Praise for Monstrosities. The Case of Niccolò Machiavelli

12.00-12.00 PIOTR LASKOWSKI, Wegen dem Pferd. The Fear and the Animal Life

12.30-13.00 MAGDALENA DĄBROWSKA, Cynological Sports: A New Paradigm for Human- animal Relationships?

13.00-14.00 Lunch

14.00-14.45 Keynote lecture: MARY TRACHSEL, Beyond Words: A Socio-Biological History of Human-Nonhuman Animal Relationships on the University of Iowa Campus (1847-2012)

14.45-15.00 Coffee break

THE ANIMAL ETHICS

15.00-15.30 KATHLEEN PERRY LONG, Evil and the Human/ Animal Divide: From Pliny to Paré

15.30-16.00 JAN HARTMAN, Animals are Good People Too

16.00-16.30 PAWEŁ ZAŁĘSKI, Ethics and Aesthetics of Vegetarianism

16.30-17.00 KRZYSZTOF SKONIECZNY, The Ethics of Becoming-Animal in Michel de Montaigne


FRIDAY October 12

09.00-09.45 Keynote lecture: KRZYSZTOF ZIAREK, The Modern Privilege of Life: Rethinking the Human-Animal with Regard to the World

09.45-10.00 Coffee break


ANIMALS IN LITERATURE

10.00-10.30 MIROSŁAW LOBA, Literature and the Darwinian Turn: From Flaubert to Gombrowicz

10.30-11.00 JOANNA PARTYKA, Wolves and Women: À Propos the Clarissa Pinkola Estés’ Book

11.00-11.30 PRZEMYSŁAW KORDOS, Saurians, Khepri and Graphomanus Spasmaticus: Zoomorphism in Science-Fiction Creations

11.30-12.00 EWA DOMANSKA, I Am an Animist. Ecological Humanities and Personhood

12.00.-12.30 KINGA JĘCZMIŃSKA, Attitude towards Animality in Stories about Werewolves and Vampires Analysed from a Medical Perspective

12.30-13.00 TOMASZ GARNCAREK, Shamanic Worlds of Gombrowicz and Castaneda

13.00-14.00 Lunch

14.00-14.45 Keynote lecture: EWA MAZIERSKA, Animals and Humans in the Films of Béla Tarr

14.45-15.00 Coffee break


ANIMALS IN ART AND CULTURE

15.00-15.30 EWA ŁUKASZYK, Towards Other Modalities of Being: Transgression into the Animal Condition in Post-Humanity, Primitive Humanity and Contemporary Art

16.00-16.30 JOANNA WALEWSKA, The Beech Marten Project. The Use of Low Technologies for Human-Animal Communication in the Urban Niche

16.30-17.00 PAWEŁ MOŚCICKI, The Cloth of Man. Contribution to a Study on the Human-Animal Pathos

20.00 Conference dinner (all speakers invited)

Saturday October 13

09.00-09.45 Keynote lecture: TOM TYLER, The Bad Faith of Being Human

09.45-10.30 Keynote lecture: CLAIR LINZEY, If You Disparage the Creature, You Disparage the Creator

10.30-10.45 Coffee break


ANIMALS, RELIGION AND THEOLOGY

10.45-11.15 ALINA MITEK-DZIEMBA, Animal Theology: The Case for a Post-Secular Sacrality

11.15-11.45 JACEK DOBROWOLSKI, Atheology of Animality as Emancipation Tool of Modern Humanity

11.45-12.15 RAFAŁ ZAWISZA, Not Being Angel. Manichaeism as an Obstacle to Thinking New Approach to Animality

12.15-13.15 Lunch

13.30-14.15 Keynote lecture: LOUISA SHEA, Living Like a Dog: On Cynic Animality

14.15-14.30 Coffee break


ANIMALS AND POLITICAL PHILOSOPHY

14.30-15.00 NINA GŁADZIUK, Protean Manifestations of Social Darwinism in American Political Thought

15.00-15.30 AGNIESZKA KOWALCZYK, Animality and Nature in Marx Thought – Beyond Modern Assumptions ?

15.30-16.00 PAWEL MIECH, Being a Rat vs. Identifying With a Rat – a Psychoanalytic Inquiry into Human-Animal Divide

16.00-16.30 MATEUSZ JANIK, People and Other Political Animals – Do We Need Dehumanization of Politics?
http://etykapraktyczna.pl/wpis/2012/06/23/konferencja-takie-jak-my



NON-HUMAN IN SOCIAL SCIENCE III: Past Trajectories – Future Prospects

The third conference in the non-human series will concentrate on the non-human and its role in (re)shaping (the future of) social science.

Based on the two preceding conferences, the topic of the non-human will be divided into three basic thematic sections:

plants and animals
material culture and spaces
technologies and institutions

Apart from directly addressing these issues on an empirical level, we welcome papers devoted to developing epistemological, theoretical as well as methodological understanding of the non-human in contemporary social sciences, as well as papers dealing with the issues of changes in the scholarly attitude and approach to the non-human, presenting novel ways of scholarly work rooted in the engagement with the non-human topic, and reflecting the problems arising from such endeavor.

For more info, visit our webpages at http://www.fhs.cuni.cz/nonhuman

Zwierzęta i gender studies

W IBL odbędzie się kurs
Zwierzęta, gender i kultura.
Analiza polskiej kultury popularnej i wizualnej. Perspektywa (eko)feministyczna (32 h)


Organizatorki: mgr Anna Barcz (doktorantka IBL PAN), dr Magdalena Dąbrowska (Instytut Kulturoznawstwa UMCS)

Cel zajęć
Kurs poddaje analizie złożone relacje pomiędzy ludźmi i ich ludzkim gender a zwierzętami w kulturze popularnej i wizualnej. Dostarcza studentom argumentów z wielu krytycznych teorii, takich jak: teoria gender i queer; postkolonializm; feminizm i ekofeminizm; posthumanizm, które umożliwiają głębszy namysł nad stosunkami pomiędzy gender a zwierzętami / naturą a kulturą. Teorie te otwierają nowe perspektywy interpretacji historii kultury popularnej polskiego państwa socjalistycznego (lat 60-tych i 70-tych), jak i wybranych prac kultury i sztuki współczesnej. Na kursie porównuje się podejście ekofeminizmu z tendencjami przełamywania wzorców antropocentrycznych w kulturoznawstwie (chodzi m. in. o studia nad zwierzętami, ekokrytykę czy biopoetykę); proponuje się ekofeministyczne odczytania tekstów i obrazów kultury, wybierając najbardziej wpływowe do krytycznej analizy.

Korzyści dla studentów, którzy ukończą kurs
Znajomość nowych teorii krytycznychhttp://www.blogger.com/img/blank.gif
Umiejętność uchwycenia relacji kontekstowych pomiędzy zwierzętami (naturą) a nami samymi (w perspektywie gender) i kulturą współczesną
Bardziej refleksyjna postawa wobec zwierząt i kulturowych praktyk, które ich dotyczą
Umiejętność krytycznej analizy tekstów teoretycznych i obrazów oraz wyrażanie swojej opinii w dyskusji z innymi
Zdolność do krótkiego opisania swojego stanowiska jak i do dłuższych wypowiedzi krytycznych
Umiejętność zrównoważenia emocji i etycznych intuicji z naukowymi teoriami w celu dopełnienia refleksji nad ucieleśnionym doświadczeniem.

Planowany start zajęć: marzec 2013. Rozkład zajęć>>

Opis zajęć
Pierwsza część koncentruje się głównie na interpretacji polskiej kultury popularnej od lat 60-tych. Chciałybyśmy poddać analizie reprezentacje i ideologiczne znaczenia zwierząt w polskiej kulturze popularnej lat 60-tych i 70-tych. Teksty, obrazy i kulturowe reprezentacje będą badane z wykorzystaniem teorii krytycznych, takich jak teoria gender, ekofeminizm i teoria postkolonialna. Omówimy popularny serial „Czterej pancerni i pies” pod kątem wzajemnych relacji między zwierzętami i mężczyznami. Zastanowimy się nad konstrukcjami męskości, jak i tożsamości narodowej. Dyskurs o „mięsie” i problemy zaopatrzenia w mięso w socjalizmie będą analizowane z perspektywy teorii męskości i współczesnych dyskursów ekofeministycznych o męskości i wegetarianizmie.

Zanalizujemy proces politycznej, społecznej i gospodarczej transformacji w 1989 r. z perspektywy psów rasowych i wystaw. Zastanowimy się, co łączy zwierzęta, klasy i płcie, i co tworzy symbole statusu. Skomentujemy również zjawisko tyranii piękna podczas psich wystaw. Zbadamy, czy koncepcja „gatunków towarzyszących” Donny Haraway jest przydatna do opisu ludzko-zwierzęcych stosunków we współczesnej kulturze. Porównamy dokonania Haraway z artystycznymi projektami Olega Kulika.
Druga część kursu skupia się na reprezentacji zwierząt (relacji ludzi ze zwierzętami) we współczesnej kulturze.

Analizujemy reprezentacje zwierząt w sztukach plastycznych, literaturze i kulturze popularnej. Pytamy, w jaki sposób zwierzęta są wykorzystywane jako metafory do przedstawiania skomplikowanych dylematów kulturowych i (nie)ludzkich dramatów. Omówimy zagadnienia bio artu. Przyjrzymy się, jak zoo tworzy przestrzeń paradygmatyczną, koncentrując się na pojęciach „spojrzenia” i „uprzedmiotowienia” zwierząt. W dalszym ciągu odniesiemy się do pojęcia praw zwierząt. Pokażemy związek pomiędzy prawami zwierząt a płcią podczas analizy materiałów wizualnych kampanii społecznych i reklamowych praw zwierząt (czy seksizm jest konieczny do obrony zwierząt?).
http://www.blogger.com/img/blank.gif
Trzecia część poświęcona jest badaniu teorii ekofeminizmu i potencjału analitycznego w odniesieniu do wybranych polskich i zagranicznych dzieł sztuki i tekstów literackich. Na koniec chciałybyśmy podsumować i ocenić kurs według tego, jak (eko)feminizm i krytyka nieantropocentryczna przyczynia się do nowych rozwiązań w badaniach relacji ludzko-zwierzęcych i związków z teorią gender*.

Kontakt: anna.barcz@gmail.com

Udział w zajęciach jest bezpłatny, zostały one sfinansowane przez ERSTE Stiftung i WUS Austria. Nie wiem jak Wy, ale ja już się zapisałam!

---
* źródło: strona internetowa Gender Studies w IBL PAN